เรียนรู้วิถีถิ่นอีสานเหนือ: ภาคสนามชั้น ม.๓/๑

บันทึกโดย…ครูจอม-อรวรรณ ปลื้มสามเณร

ออกภาคสนามกับนักเรียนชั้น ม.๓/๑ รร.รุ่งอรุณ หน่วยบูรณาการสังคม-ภาษาไทย ณ หมู่บ้านปากยาม ต.สามผง อ.ศรีสงคราม จ.นครพนม เรียนรู้วิถีชีวิตของชุมชนที่มีน้ำศรีสงครามและน้ำยามโอบล้อม ป่าบุ่งป่าทามมากมาย สัณฐานคล้ายอเมซอน พื้นที่เป็นที่ลุ่มท้องกระทะ ในน้ำมีปลาสดรสอร่อยกว่าร้อยสายพันธุ์ เช่น ปลาเนื้ออ่อน ปลากระทิง ปลาปีกไก่ ปลาหมู ปลาตะเพียนขาว ฯลฯ ในนามีข้าว และยังพ่วงด้วยนาบัว ในป่ามีไผ่กะซะแสนอร่อย อยู่ปากยามถ้าขยันหากินแล้วไม่อดตายแน่นอน เป็นคำบอกเล่าของผู้เฒ่าผู้แก่ที่ยืนยันถึงความอุดมสมบูรณ์

หมู่บ้านมีประวัติเก่าแก่ยาวนานครบหนึ่งร้อยในปีนี้ ชาวชุมชนมีความเชี่ยวชาญชำนาญการทำประมงน้ำจืดด้วยเป็นวิถีชีวิตสืบทอดจากบรรพบุรุษ ทั้งยังดำรงไว้ซึ่งวัฒนธรรมปลาแดกสร้างชาติอันเลื่องลือ และน้ำปลาเลิศรส ผู้คนก็น่ารักยิ้มแย้มแจ่มใสต้อนรับลูกหลานผู้มาเยี่ยมมายามดุจลูกหลานของตนเอง มอบความรู้ให้ลูกหลานรุ่งอรุณอย่างเต็มใจ ดูแลเต็มกำลัง พวกเราสนุก ตื่นเต้น มีความสุข ประทับใจ กอบเก็บเกี่ยวความรู้ เรียนรู้ภูมิปัญญาพื้นบ้าน วัฒนธรรม ประเพณีของปากยามจากอดีตจวบถึงปัจจุบันและนำความรู้นั้นกลับมาทำประโยชน์แก่ตน และสานต่อเป็นประโยชน์ส่วนรวมต่อไป

การเข้าไปสู่แหล่งทรัพยากรทำให้ตระหนักรู้ชัดเจนว่า ทรัพยากรนั้นถึงจะมีมากมายมหาศาลเพียงใด แต่ถ้าเรากินใช้อย่างไม่รู้ค่าก็จะหมดไปอย่างแน่นอน ขอบพระคุณชุมชนบ้านปากยามที่ยังคงช่วยกันทำนุบำรุงแหล่งน้ำ แหล่งอาหารเอาไว้ให้คงอยู่อย่างยั่งยืน เพราะนั่นหมายความว่าคนปลายน้ำ คนเมืองหลวงอย่างพวกเราจะยังคงมีทรัพยากรที่คนต้นน้ำส่งต่อมาให้เป็นความเชื่อมโยงสัมพันธ์กันอย่างลึกซึ้ง ทั้งๆที่เราอยู่ห่างไกล และบางคนอาจไม่เคยคิดถึง