แม่ครูพาเรียนรู้ “งานบ้าน”
การดูแลบ้านก็เหมือนกับการดูแลตัวเอง
ถ้าเด็กดูแลบ้านได้ เขาจะดูแลตัวเองเป็น
งานบ้านเป็นการงานในชีวิตประจำวันที่ช่วยให้เด็กซึมซับคุณค่าของการพึ่งพาตนเองและการทำสิ่งต่างๆ ด้วยตัวเอง ซึ่งเริ่มฝึกทำได้ตั้งแต่เล็กๆ ยิ่งเล็กยิ่งฝึกง่าย เพราะเด็กเล็กๆ ยังรู้สึกว่างานบ้านเป็นเรื่องเล่น เป็นเรื่องสนุก เป็นการทำกิจกรรมกับพ่อแม่ เช่น เอาขยะไปทิ้งลงถัง กวาดไม้กวาด กวาดไปกวาดมา กวาดสนุก ยังไม่สะอาด แต่สร้างความรู้สึกว่าได้ลงมือทำ
เมื่ออยู่บ้าน พ่อแม่พาลูกทำงานบ้าน เมื่อมาโรงเรียน แม่ครูพาเด็กๆ ทำงานบ้านที่โรงเรียน ซึ่งมีงานบ้านมากมายให้เด็กทำตั้งแต่เช้าจรดเย็น เป็นการงานที่แม่ครูพาทำสม่ำเสมอจนเป็นกิจวัตร
ทำไมเด็กต้องทำงานบ้าน?
งานบ้านเป็นการเรียนรู้จากการลงมือทำ ที่พัฒนาเด็กอย่างเป็นองค์รวม เปิดโอกาสให้เด็กได้มีปฏิสัมพันธ์กับเพื่อน ปฏิสัมพันธ์กับผู้ใหญ่ และปฏิสัมพันธ์กับสิ่งแวดล้อม บวกเสริมกับการพาทำงานบ้านในบรรยากาศแห่งความสุข สนุกสนาน ทำงานบ้านให้เป็นการเล่น ยิ่งเสริมพลังให้สมองเรียนรู้ได้ดี จนเกิดการสะสมและพัฒนาครบทุกมิติ ทั้งความรู้ (HEAD) ทักษะ (HAND) จิตสำนึกที่ดี (HEART)
พญ.จิราภรณ์ อรุณากูร (หมอโอ๋) กุมารแพทย์ คณะแพทยศาสตร์ รพ.รามาธิบดี เจ้าของเพจ “เลี้ยงลูกนอกบ้าน” กล่าวถึงคุณค่าของการพาเด็กทำงานบ้านตั้งแต่เล็กๆ ว่า งานบ้านจะช่วยพัฒนาการทำงานของสมองส่วนหน้า คือสมองส่วนคิดวิเคราะห์ มองเหตุมองผล ควบคุมอารมณ์ เป็นการฝึกที่ทำให้เกิดการพัฒนาที่เรียกว่า Executive Function (EF) ได้แก่
- ฝึกเรื่องของความจำใช้งาน (Working memory) ต้องจำว่าเวลาจะถูบ้านจะต้องถูหันด้านไหน ไม่ใช่ถูแล้วเหยียบแล้วเลอะ จำได้ว่าควรจะวางจานแบนก่อนจานกลมเพื่อจะตั้งจานได้สูงขึ้น
- ฝึกเรื่องการควบคุมตนเอง (Self-control) ซึ่งหลายๆ ครั้งช่วยฝึกเวลาที่ให้เด็กทำในสิ่งที่เขาไม่ค่อยสนุก เวลาที่ต้องอดทนกับสิ่งที่ไม่สนุกมาก เป็นงานที่น่าเบื่อ แล้วก็ยังต้องกลั้นใจที่จะทำ อดทนที่จะทำ
- ฝึกเรื่องความคิดยืดหยุ่น (Shift/Cognitive Flexibility) เช่น จะล้างจานใบไหนก่อนดี อันนี้ซ้อนอันนี้ได้ไหม จะกวาดบ้านจากมุมไหนก่อน กวาดตรงนี้มาแล้ว ตรงนั้นยังเลอะอยู่ จะทำอย่างไร มันจะมีการคิด ปรับแผน แก้ไขสถานการณ์ตลอดเวลา ซึ่งเป็นวิธีการฝึกที่ทำให้สมองมีประสบการณ์ เห็นการเรียนรู้
ที่สำคัญตัวงานบ้านเป็นการสร้างสิ่งที่เราเรียกว่า ปัจจัยสำคัญในการดำเนินชีวิต นั่นคือ Self-esteem หรือความนับถือตัวเอง เด็กที่รู้สึกว่าตัวเขามีความสามารถที่จะทำอะไรสำเร็จ ไม่ว่าความสำเร็จนั้นจะมาจากการที่เขามุมานะ เขาตั้งใจ เขามีความคิดสร้างสรรค์ ซึ่งก็จะทำให้เด็กๆ เติบโตไปด้วยความรู้สึกว่าฉันใช้ได้ ฉันมีคุณค่า ฉันทำอะไรเป็นประโยชน์กับคนอื่น ฉันมีความหมาย
อย่าเข้าใจผิด!!! เป้าหมายไม่ใช่เด็กทำงานบ้านเก่ง
“ทำให้งานบ้านเป็นเรื่องสนุก เป็นเรื่องที่ทำด้วยกัน เป็นเรื่องที่ทำแล้วได้รับคำชม รวมถึงยอมรับข้อผิดพลาดเล็กๆ น้อยๆ ที่จะเกิดขึ้น เพราะเป้าหมายของเราไม่ได้ต้องการให้เขาทำงานบ้านเก่ง เป้าหมายคือต้องการให้เขาลงมือทำ รับผิดชอบ เรียนรู้ แก้ปัญหา ฝึกความคิดยืดหยุ่น ฝึกความจำว่าเขาเห็นแบบนี้แล้วเขาทำได้ด้วยตัวเองไหม รู้จักที่จะเอาชนะความไม่สนุก ฉะนั้นกำหนดเป้าหมายของตัวเองดีๆ แล้วตั้งสตินิดหนึ่งว่าเราต้องการอะไรเวลาเด็กทำงานบ้าน อย่าสนใจในจุดเล็กๆ เท่ากับจุดใหญ่ๆ ที่เด็กจะได้รับ” – พญ.จิราภรณ์ อรุณากูร
:: “แม่ครูพาเรียนรู้งานบ้าน” เป็นหนึ่งในชุดสื่อวีดิทัศน์การศึกษาองค์รวม ซึ่งถอดประสบการณ์ของครูอนุบาลรุ่งอรุณในการพาเด็กๆ ทำงานบ้านในวิถีกิจวัตร ผ่านการ “เล่น” ที่พัฒนาเด็กอย่างเป็นองค์รวม โดยได้รับการสนับสนุนจากกองทุนพัฒนาสื่อปลอดภัยและสร้างสรรค์ (Thai Media Fund)
เชิญชมสื่อสร้างสรรค์เพื่อการเรียนรู้อย่างเป็นองค์รวม เช่น ชุดสื่อวีดิทัศน์การศึกษาองค์รวม หนังสือชุดครูปฐมวัยหัวใจ “แม่” ที่รวบรวมองค์ความรู้การดูแลเด็กปฐมวัย เพื่อครูและพ่อแม่ผู้ปกครองได้นำไปใช้ได้จริง ได้ที่ https://www.holisticteacher.net/
