“รุ่งอรุณทางการศึกษา” การศึกษาที่เดินตามหลักพุทธธรรม

โดย รองศาสตราจารย์ประภาภัทร นิยม

“บุคลากรของเรามีวิถีชีวิตที่เรียกว่าชีวิตแห่งการเรียนรู้
ท่านทั้งหลายทำงานหนัก แต่เป็นการทำงานหนักด้วยฉันทะ
รางวัลนี้ส่วนหนึ่งขอมอบให้กับการทำงานหนักของทุกๆ ท่าน
รวมถึงผู้ปกครองด้วย ที่ได้สร้างพื้นฐานของครอบครัวที่มีศรัทธาในพุทธธรรม
ทุกท่านเป็นผู้ร่วมสร้างสรรค์สิ่งที่เป็นผลในวันนี้”
– รองศาสตราจารย์ประภาภัทร นิยม

“ชีวิตมนุษย์คือการศึกษา”
การศึกษาที่เดินตามหลักพุทธธรรม
“ดิฉันรู้สึกยินดีเป็นอย่างยิ่ง และรู้สึกว่าได้รับเกียรติอย่างสูงที่สุดในชีวิต ที่มูลนิธิการศึกษาเพื่อสันติภาพ ได้มอบรางวัลการส่งเสริมการศึกษาเพื่อสันติภาพ ปีพุทธศักราช ๒๕๖๑ แต่ว่ารางวัลนี้ดิฉันคงไม่อาจรับไว้ได้คนเดียว เบื้องหลังแล้ว ดิฉันเติบโตในเส้นทางการทำงานการศึกษาด้วยการเดินตามรอยปรีชาญาณของท่านเจ้าคุณสมเด็จพระพุทธโฆษาจารย์ (ป. อ. ปยุตฺโต) ดิฉันได้มีโอกาสศึกษาและอ่านงานของท่านเป็นจำนวนมาก ในช่วงก่อนจะเปิดโรงเรียนรุ่งอรุณ ท่านได้เปิดมุมมองที่เป็นความคิดเชิงอุดมคติไว้สูงมากว่า ชีวิตมนุษย์นั่นแหละคือการศึกษา ซึ่งเรื่องนี้อยู่ใน พุทธธรรม  (หนังสือประมวลหลักพุทธธรรม ประพันธ์โดย ป. อ. ปยุตฺโต) ถ้าทุกท่านได้ไปศึกษาตำรานี้ ซึ่งเป็นตำราที่ดีที่สุดในโลกชิ้นหนึ่ง จะพบว่า เป็นเรื่องเดียวกัน ชีวิตมนุษย์กับการศึกษา เพราะฉะนั้นการศึกษาจึงไม่ใช่เพียงระบบที่ถูกจัดไว้ในโรงเรียนหรือสถาบันการศึกษา แต่การศึกษานั้นเข้ามาในชีวิตเรา”

รุ่งอรุณทางการศึกษา
การศึกษาที่เอาชีวิตเป็นตัวตั้ง
“เมื่อมาทำโรงเรียนรุ่งอรุณ ดิฉันได้เดินตามรอยนี้ และพยายามประยุกต์ใช้แนวทางที่ท่านเจ้าคุณสมเด็จฯ ได้วางไว้ให้หลายเรื่อง เช่นเรื่องของรุ่งอรุณทางการศึกษา ที่พูดถึงความเป็นกัลยาณมิตรที่มีผลต่อผู้เรียน และโยนิโสมนสิการ ทั้งสองปัจจัยนี้เป็นปัจจัยภายนอกและภายใน เป็นคู่ของปัจจัยที่สำคัญมาก ซึ่งพบว่าการศึกษาโดยทั่วไปมักจะเน้นที่ปัจจัยแรก แต่ปัจจัยที่สองแทบไม่ได้คำนึงถึง เพราะฉะนั้นเมื่อเรามาเติมเต็มปัจจัยให้ครบถ้วน ก็พบว่าเราต้องจัดการศึกษาที่เอาชีวิตเป็นตัวตั้ง ดิฉันรู้สึกขอบพระคุณท่านเจ้าคุณสมเด็จฯ เป็นอย่างยิ่งที่ได้มอบความรู้ที่พิเศษไว้ให้พวกเรา ความรู้นี้ถ้าหากเอามาประยุกต์ใช้ได้จริงจะเกิดผลทันที ไม่ต้องรอ เราลงมือทำเมื่อไร ก็เกิดผลขึ้นทันที”

รางวัลของครูและบุคลากร
ผู้ร่วมสร้างการศึกษาตามแนวพุทธธรรม
“เมื่อดำเนินการจัดการศึกษาโดยใช้แนวทางของพุทธธรรม ก็พบว่าการจัดการศึกษาก่อให้เกิดโอกาสของการพัฒนาตัวเอง อาจจะเรียกว่าเป็นฉันทะก็ได้ เพราะเราได้ส่งถ่ายวัฒนธรรมการเรียนรู้ตามแนวพุทธธรรมไปยังบุคลากรทุกๆ ฝ่ายในสถานศึกษา ในสถาบัน ก็เกิดผลเหมือนกัน คือทำให้บุคลากรของเรามีวิถีชีวิตที่เรียกว่าชีวิตแห่งการเรียนรู้ ท่านทั้งหลายทำงานหนัก แต่ท่านก็ทำงานหนักด้วยความไม่ได้ทุกข์ยาก ไม่ได้เป็นการแบกภาระ แต่เป็นการทำงานหนักด้วยฉันทะ รางวัลนี้ส่วนหนึ่งขอมอบให้กับการทำงานหนักของทุกๆ ท่าน ใครก็ตามที่มาเยี่ยมโรงเรียนรุ่งอรุณ จะกล่าวเป็นเสียงเดียวกันว่า ครูที่นี่ทำงานหนักจังเลย แต่ว่าดูเขามีความสุขดี ก็เชื่อว่าวิถีที่ได้ส่งถ่ายการเรียนรู้ในแนวพุทธธรรมไปยังบุคลากรทุกๆ ฝ่าย ได้เป็นกำลังสำคัญให้การจัดการศึกษาตามแนววิถีพุทธธรรมมีความสำเร็จและเป็นไปได้”

รางวัลของผู้ปกครอง
ผู้มีศรัทธาในพุทธธรรม
“แม้แต่กิจวัตรประจำวันก็เป็นโอกาสของการเรียนรู้ตามแนวพุทธธรรม เพราะฉะนั้นจึงอยู่ในทุกๆ เวลานาทีที่ทุกคนก้าวเข้ามาในโรงเรียน การสะท้อนการเรียนรู้ ทุกสิ่งทุกอย่างว่าเราได้รับผลอะไรจาการที่เราใช้ชีวิตเช่นนี้ ตารางสอนของโรงเรียนรุ่งอรุณจะแปลกว่าไม่ได้มีแต่ตารางรายวิชา  แต่มีตารางกิจวัตรด้วย  แล้วทุกคนก็เอาใจใส่กิจวัตรนั้นว่าเราจะทำด้วยฉันทะอย่างไร แล้วให้เกิดเป็นการเรียนรู้ได้อย่างไร เรียกว่าเป็นความร่วมแรงร่วมใจของทุกๆ คน ที่ได้ร่วมกันสร้างสรรค์โรงเรียนรุ่งอรุณขึ้นมา รวมไปถึงผู้ปกครองด้วย ผู้ปกครองมีส่วนอย่างมากที่ได้สร้างพื้นฐานของครอบครัวที่มีศรัทธาในพุทธธรรม ครอบครัวต่างๆ มาอยู่ในรุ่งอรุณเหมือนเป็นครอบครัวใหญ่ครอบครัวหนึ่ง ดิฉันขอมอบรางวัลนี้ให้กับท่านผู้ปกครองทุกๆ ท่านด้วย ที่ร่วมกันสร้างสรรค์ครอบครัวใหญ่ครอบครัวนี้ขึ้นมา”

นักเรียนรุ่งอรุณ
ผู้สืบสานวิถีพุทธธรรม
“ดิฉันต้องการจะสื่อสารการรับรางวัลในวันนี้ไปยังผู้ที่สมควรได้รับรางวัลอีกเป็นจำนวนมากที่อยู่เบื้องหลัง ให้ท่านได้รับทราบกันว่า ทุกท่านเป็นผู้ร่วมสร้างสรรค์สิ่งที่เป็นผลในวันนี้ ในนามตัวแทนของผู้รับรางวัล ดิฉันขอกราบขอบพระคุณมูลนิธิฯ และจะส่งต่อสิ่งนี้ไปยังผู้คนที่เกี่ยวข้อง ให้เขาได้ตระหนักว่าสิ่งที่แนวทางของการดำเนินชีวิตก็ดี แนวทางของการเรียนรู้ที่เราเป็นอยู่กันก็ดี เรามาถูกทางแล้ว และเด็กๆ นักเรียนของเราจะเป็นผู้สืบสานแนวคิดนี้ต่อไปในอนาคต”

:: รศ.ประภาภัทร นิยม กล่าวในพิธีรับมอบรางวัลการส่งเสริมการศึกษาเพื่อสันติภาพ มูลนิธิการศึกษาเพื่อสันติภาพ พระธรรมปิฎก (ป. อ. ปยุตฺโต) ประจำปีพุทธศักราช ๒๕๖๑ ในวันอังคารที่ ๒๖ กุมภาพันธ์ ๒๕๖๒ ณ เรือนรับอรุณ โรงเรียนรุ่งอรุณ